Międzynarodowy obrót towarów wymaga stosowania określonych procedur, które zapewnią dokładne, a przy tym bezpieczne przeprowadzenie określonych transakcji. W sektorze finansowym stosuje się często dwie metody rozliczania: barter oraz kompensatę. Jednym ze szczególnych sposobów na realizację umów kompensacyjnych przy odpowiedniej organizacji usług potransakcyjnych jest clearing, czyli zabezpieczenie rozliczania transakcji poprzez udział pośredniczących instytucji finansowych. Poniższy artykuł wyjaśni, na czym dokładnie polegają umowy clearingowe i jakie możliwości daje ich stosowanie.
Kto uczestniczy w rozliczeniach clearingowych?
Podstawą securities clearing & settlements industry jest mechanizm nawiązujący do reguł rozliczeń kompensacyjnych, lecz poddany modyfikacjom stanowiącym dodatkową ochronę. Podobnie jak przy kompensacie, w transakcjach clearingowych po obu stronach umowy występują dwa podmioty – importer oraz eksporter. Rozliczenie występuje wówczas pomiędzy partnerami z jednego kraju, co eliminuje konieczność organizacji płatności międzynarodowej poprzez transfer dewiz. Umowy clearingowe zakładają udział kolejnego podmiotu, który pośredniczy w transakcji, przejmując rolę zarówno kupującego, jak i sprzedającego. Rozliczenie następuje poprzez działanie określonych instytucji finansowych, np. banków, zajmujących się wyrównywaniem należnych płatności.
Clearing dwustronny i wielostronny – porównanie
Umowy clearingowe dwustronne oraz wielostronne opierają się na podobnym mechanizmie, podstawową różnicą pomiędzy nimi jest metoda wyrównywania sald. W rozliczeniach multilateralnych (wielostronnych) wymagane jest bowiem zawarcie umowy przez państwa uczestniczące, a następnie powołanie międzynarodowej organizacji pośredniczącej. Poszczególne kraje zobowiązane są do podawania informacji na temat wszystkich należności i zobowiązań z innymi partnerami uczestniczącymi w transakcji. Następnie instytucja finansowa zajmuje się rozliczaniem sald, a także przeprowadzaniem kompensaty pomiędzy podmiotami.
Jakie umowy zawierają partnerzy w transakcjach clearingowych?
W zasadach funkcjonowania clearingu dopuszczalne jest zawieranie dwóch rodzajów umów międzynarodowych. Jednym z nich jest umowa handlowa, którą stosuje się nie tylko w przypadku importu i eksportu towarów, ale również organizacji usług związanych np. z turystyką. Ten typ umowy umożliwia przede wszystkim wyrównanie należności powstających przy realizacji założonych celów. Drugi model rozliczenia, czyli umowa płatnicza, ściśle określa wszelkie warunki wymagane przy transakcji. Umowę płatniczą zawierają władze krajów uczestniczących, ustala ona m.in. walutę rozliczenia, metodę wyrównywania należności, czy wreszcie instytucje, które będą pośredniczyć pomiędzy państwami biorącymi udział w transakcji.
Kredyt techniczny i jego funkcja w securities clearing & settlement industry
Z uwagi na możliwe rozbieżności w terminach dostaw towarów oraz uiszczania należności w transakcjach clearingowych zakłada się wysokość dopuszczalnego zadłużenia. Ryzykiem jego wystąpienia obciążone są działania obu stron biorących udział w rozliczeniu, zatem określenie kwoty zobowiązań jest rozwiązaniem korzystnym dla ciągłości przeprowadzanej transakcji. Możliwość dalszej współpracy mimo zmiennych terminarzy dostaw i płatności wprowadza kredyt techniczny wynoszący z reguły 10-20% rocznego obrotu. Dzięki temu prowadzone rozliczenie jest niezagrożone przez czynniki zewnętrzne.
Clearing a transakcje kompensacyjne – podobieństwa i różnice
Na pierwszy rzut oka różnica pomiędzy transakcją kompensacyjną a clearingową jest niewielka. Z tego względu może się wydawać, iż obie metody rozliczenia są tak samo opłacalne. W istocie rozliczenia w systemie clearing & settlement industry mają pewną przewagę nad tradycyjną kompensatą. Najważniejszym czynnikiem świadczącym na rzecz clearingu jest możliwość swobodnego zawierania umów przez podmioty uczestniczące w transakcji. Ze względu na mechanizm jej funkcjonowania nie występuje bowiem konieczność dokładnego dobierania partnerów transakcji, ścisłego przestrzegania terminarza dostaw oraz płatności ani dbania o prowadzenie pełnych rozliczeń – tym zajmuje się powołana do pośredniczenia instytucja finansowa.
